Kẻ lừa dối vĩ đại!

Khi Ủy ban chống doping Mỹ tung ra bản cáo buộc chính thức về việc Armstrong sử dụng doping, tước bỏ 7 danh hiệu Tour de France của anh và được Liên đoàn xe đạp quốc tế xác nhận, đó là chiến thắng của sự thật. Nhưng chiến thắng vĩ đại đó không đủ để tước bỏ sự vĩ đại của Lance Armstrong.

Sự vĩ đại của USADA

Lance Armstrong đã trở thành câu chuyện cổ tích của nước Mỹ và của thể thao thế giới hiện diện giữa đời thực, cho đến trước khi cáo buộc của Ủy ban chống doping Mỹ (USADA) chính thức được Liên đoàn xe đạp quốc tế (UCI) xác nhận.

Trước tiên, đó là niềm tự hào về một vận động viên giữ kỷ lục 7 lần vô địch cuộc đua Vòng quanh nước Pháp (Tour de France) trong 7 năm liền 1999-2005, nhiều hơn bất kỳ ai trong lịch sử cuộc đua xe đạp danh giá nhất thế giới này. Nếu anh đại diện cho bất kỳ quốc gia nào, đó đơn giản là niềm tự hào cho cả quốc gia đó.

Niềm tự hào về Lance Armstrong của người Mỹ còn nhân lên gấp bội. Câu chuyện bắt đầu từ một vận động viên đua xe đạp bị phát hiện ung thư tinh hoàn đã di căn lên não vào năm 1996, khi anh ở tuổi 25. Chẩn đoán của các bác sỹ tại quốc gia là trung tâm của y học thế giới khi đó là anh phải xạ trị để nuôi dưỡng hy vọng ít ỏi có thể sống sót tới cuối năm.

Tay đua huyền thoại một thời Lance Armstrong

Nhưng vận động viên tên là Lance Arstrong ấy đã tiếp tục cuộc sống theo cách như chúng ta đã biết. Anh giành lại sự sống, tiếp tục sự nghiệp với một môn thể thao đầy gian khó, chinh phục cuộc đua như là đỉnh điểm của sự gian khổ của thể thao đến nỗi các VĐV hàng đầu ở cuộc thi đó liên tục phải đối diện với những cáo buộc dùng doping: Tour de France.

Và anh chiến thắng tới 7 lần, liên tiếp. Trong 7 năm đó, hết tờ báo này đến tổ chức kia bình chọn anh là Nhân vật thể thao của năm, dù đua xe đạp là môn thể thao thường ít được bình chọn.

Câu chuyện về sự vĩ đại của Lance Armstrong như là một phần câu chuyện kể về sự vĩ đại của người Mỹ hay nước Mỹ, những thực dân di cư rời bỏ lục địa già đang giãy dụa vì sự gò bó và tàn bạo của xã hội châu Âu cuối thời kỳ phong kiến đang chuyển đổi sang chủ nghĩa tư bản hoang dã, đã vượt đại dương mênh mông với bao hiểm nguy để chinh phục vùng đất mới, và rồi việc theo đuổi giá trị tự do đã giúp họ tập hợp, tự giải phóng, và xây dựng thành một quốc gia. Quốc gia đó cũng đã vượt qua bao thách thức với thời kỳ Nội chiến, thời kỳ Đại suy thoái, thời kỳ Chiến tranh lạnh để trở thành siêu cường độc tôn.

Nhưng thật kỳ lạ. Nước Mỹ, thông qua USADA, đã tự kéo đổ hình tượng của chính mình. Khi USADA chưa chuyển kết quả điều tra cho Liên đoàn xe đạp quốc tế (UCI), chính tổ chức quốc tế này còn nghi ngờ và có ý mỉa mai cáo buộc của USADA là hàm hồ. Và chúng ta, những người ngoài, nhìn sự việc như dấu hiệu tư thù.

Nhưng giờ thì mọi việc rõ ràng, đến mức UCI lập tức ra phán quyết như USADA đã phán quyết, cho dù trước đó tổ chức này khẳng định USADA không có tư cách để tước danh hiệu và trừng phạt Armstrong, và phán quyết cuối cùng chỉ được đưa ra sau khi có kết luận của Tòa án thể thao quốc tế.

Vẫn là những người Mỹ làm nhân chứng chống lại Armstrong. Các đồng đội ở đội Bưu điện Mỹ. Và cả những trợ lý của anh. Nếu chúng ta vẫn tiếp tục nghi ngờ rằng các đồng đội chống lại anh vì đố kị, thì không thể nghi ngờ những trợ lý của Armstrong, vì chính họ cũng chịu chung số phận bị loại khỏi sinh hoạt thể thao như anh.

Ở đây, người Mỹ - thông qua USADA - đã tự phế bỏ một hình tượng vĩ đại của mình vì theo đuổi giá trị của sự trung thực trong thể thao. Theo cách nhìn của những người chủ trương "trong nhà đóng cửa bảo nhau", có thể hành động này bị coi như người Mỹ tự bôi đen chính mình. Nhưng người Mỹ đã tiếp cận theo một cách khác. Nếu sự thật là màu trắng thì anh không thể bôi đen. Và sự thật là màu đen thì anh không thể che mãi tấm màn nhung để dối trá với cuộc đời rằng nó là màu trắng. Khi một xã hội thượng tôn sự thật và luật pháp, những hình tượng tự nó sẽ xuất hiện. Còn một xã hội che giấu sự thật để bao bọc một hình tượng, hình tượng sẽ trở thành huyền thoại và xa rời xã hội, làm xã hội mất phương hướng để rồi rơi vào suy đồi và hỗn loạn.

Doping có thể giúp anh thành tích, nhưng lại hủy hoại chính cơ thể con người, trong khi giá trị của thể thao là rèn luyện sức khỏe con người.

Nếu USADA tấn công ngay cả Armstrong, có nghĩa là không có thành trì nào là bất khả xâm phạm khi người Mỹ chống doping.

Sự vĩ đại của Lance Armstrong

Giờ thì chúng ta không thể phủ nhận được việc Lance Armstrong là kẻ gian lận trong thể thao. Và chắc rằng là kẻ gian lận lớn nhất trong lịch sử thể thao. Lớn nhất, vì anh đã vượt qua khoảng 500 lần xét nghiệm doping, trong đó không dưới 60 lần bởi USADA - tổ chức đã cáo buộc anh sau này - và 125 lần bởi UCI, tổ chức tối cao của làng đua xe đạp. Và kết quả của nó là 7 danh hiệu Tour de France.

Tất cả các danh hiệu đó giờ đã bị tước. Lance Armstrong không còn chỗ đứng chính thức trong lịch sử của môn đua xe đạp, và không còn là vận động viên vĩ đại nữa.

Nhưng cách mà anh vượt qua căn bệnh hiện vẫn là chứng nan y của nhân loại, tiếp tục cuộc sống, tiếp tục một sự nghiệp cực kỳ khó khăn đủ để ghi nhận sự vĩ đại của anh, với tư cách một con người nỗ lực vượt qua những khó khăn lớn nhất của cuộc đời là sự sinh tồn, còn lại quả thận hỏng và chỉ một bên tinh hoàn, tiếp tục nỗ lực để theo đuổi những gì mình khao khát.

Chúng ta chưa nói đến hành trình gian khó của Tour de France, cuộc đua mà các VĐV phải đua tranh trong 3 tuần lễ, vượt qua 3.500 km, băng qua những ngọn núi ở độ cao 1.909-2.645m so với mực nước biển, trước những đối thủ xuất sắc nhất của làng đua xe đạp thế giới.

Cuộc chinh phục của Armstrong sau khi giành lại cuộc sống từ căn bệnh ung thư đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người không chỉ ở nước Mỹ.

Geoff Thomas, một cựu cầu thủ Anh, đã đọc cuốn tự truyện của Armstrong 3 ngày sau khi được chẩn đoán ung thư bạch cầu năm 2003. "Cuốn sách đã giúp tôi quên đi bệnh tật và khiến tôi muốn làm một điều gì đó". Rồi Thomas vượt qua bệnh ung thư, và năm 2005 - năm cuối cùng Armstrong thống trị Tour de France - anh đạp xe theo hành trình này. "Chỉ" thế thôi cũng đủ để được coi là một kỳ tích, và anh giành giải thưởng mang tên Helen Rollason cho Nhân vật của năm của chương trình thể thao đài BBC.

Nỗ lực vượt khó, truyền cảm hứng cho người khác vượt khó vẫn chưa phải là tất cả những gì Armstrong làm được. Nhờ kỳ tích đó, và cả 7 danh hiệu mà anh giành được nhờ góp sức của doping, anh đã đóng góp tên tuổi và ảnh hưởng của mình với việc lập ra Qũy chống ung thư Livestrong, đã quyên góp được hơn 500 triệu USD cho các dự án nghiên cứu chống lại căn bệnh nan y lớn nhất của loài người, và hỗ trợ các bệnh nhân điều trị căn bệnh này.

Trên cả hai phương diện, nghị lực sống và cống hiến cho cộng đồng, Lance Armstrong đều vĩ đại. Vì vậy, cho dù anh là Liestrong (chơi chữ, hàm ý kẻ dối trá lớn) và cả Livewrong (chơi chữ, hàm ý sống sai trái) thì anh vẫn xứng đáng với cái tên như đã đặt cho quỹ của mình, Livestrong (chơi chữ, hàm ý sống mạnh mẽ), không chỉ cho mình mà cho cộng đồng.

Những nhân vật vĩ đại luôn có mặt trái, và thể chế vĩ đại thì dám vạch ra mặt trái của những nhân vật vĩ đại. Nhờ thế mà con người không bị mê hoặc bởi huyền thoại và luôn sẵn sàng để dấn thân, cho mình và cho cộng đồng, mà không sợ sai lầm.