Lãng nhân Đỗ Đức
Chuyện cũ kể rằng nhà văn Nguyễn Tuân có lần đang ngồi thưởng trà, thích
thú lắm, bỗng nghe cạch một tiếng trên nền gạch, nhìn kỹ xem hóa ra cái
đinh từ tường rớt xuống. Ông buột miệng đến cái đinh cũng còn chả yên
phận trên tường, mình đường đường con người mà lại chịu chết dí trong xó
nhà sao. Ông Nguyễn cũng từng viết, đại loại, mỗi khi bạn thấy chiếc lá
bay vèo qua cửa sổ, bạn hãy nhặt lấy, đó là tấm giấy thông hành mùa thu
gửi cho bạn để lên đường. Người đời đã tôn Nguyễn tiên sinh là ông tổ
hiện đại của chủ nghĩa xê dịch. Mình kẻ hậu sinh, chỉ được nhìn thấy cụ
mỗn lần khi cụ về thăm khoa văn Tổng hợp nhưng lòng thì kính phục cụ lắm
lắm. Và giờ đây có một người đầy chất xê dịch kiểu cụ Nguyễn mà mình
lại được chơi, quen, được coi như bạn vong niên: ấy là họa sĩ Đỗ Đức.
Mấy ngày qua, họa sĩ Đỗ Đức bận tíu tít với phòng tranh triển
lãm cá nhân Cao nguyên đá tại Nhà triển
lãm 16 Ngô Quyền, Hà Nội . Nói ngay, đây không phải lần đầu ra mắt của vị họa
sĩ sung sức sáng tác mà đã là lần thứ 7 sau mấy chục năm cầm cọ. Giới am hiểu,
theo dõi quá trình hoạt động nghệ thuật của anh bảo rằng dù đề tài, chủ đề gì
chăng nữa, dù khắc gỗ, giấy dó, bột màu hay chất liệu gì chăng nữa thì xuyên suốt
tất cả vẫn là phong cách Đỗ Đức không lẫn đi đâu được. Và ai cũng nhận thấy mỗi
lần trình diện lại có một Đỗ Đức mới mẻ, lạ lẫm, thu hút, gợi nhiều say mê.
Họa sĩ Đỗ Đức (Nguyễn Thông chụp)
40 bức treo tại triển lãm lần này mở ra trước người thưởng
lãm một thế giới đá muôn hình vạn trạng, thật như vốn có, kỳ ảo như huyền thoại.
Trong cảm nhận và thể hiện của Đỗ Đức, đá cũng có tâm hồn, sống động, chất chứa
buồn vui. Cùng với đá là con người; phía sau đá, bên trong đá là người; những
người dân miền núi lặng lẽ như đá như núi, cởi mở như dòng sông, con suối. Nét
cọ họa sĩ đã đánh thức những tiềm ẩn chôn sâu trong đá và người vùng cao biên
giới, bằng sự nhẹ nhàng, tinh tế vốn có của anh.
Thiếu nữ H'mông thổi khèn (tranh khắc gỗ, in giấy dó), Đỗ Đức tặng Nguyễn Thông
Đỗ Đức đi nhiều, vẽ nhiều, viết nhiều, chụp ảnh nhiều. Tuổi
U.70 rồi nhưng hễ lòng chỉ cần hé ra ý tưởng xê dịch là xách túi lên đường. Đồ
nghề nhiều nhưng gọn nhẹ, bút lông bột màu, cái laptop, chiếc máy ảnh xịn, thế
là đủ cho chuyến lăn lóc mê mải đắm đuối dài ngày suốt dọc miền biên viễn phương
bắc. Những nơi ấy gắn bó với anh từ thời trai trẻ: Đồng Văn, Quản Bạ, Mèo Vạc,
Bắc Mê (Hà Giang), Mù Cang Chải, Lục Yên, Trạm Tấu (Yên Bái), Chiêm Hóa, Na
Hang, Sơn Dương (Tuyên Quang)… tất cả cảnh trí, con người phương ấy dường như
thấm vào từng tế bào cái người mê đi, mê viết vẽ. Tôi là kẻ ngoại đạo hội họa
nên không dám ngỏ nhời về tranh anh nhưng những bài viết ngắn (đoản văn) của anh
thì tôi phục lăn. Mỗi bài chẳng khác gì bức tranh khắc họa bằng ngôn ngữ. Không
hoa hòe hoa sói, cứ vào thẳng vấn đề, lối diễn đạt dung dị mà hàm súc, từ cái cụ
thể bao giờ cũng nẩy ra những suy nghĩ, triết lý khiến người đọc không thể bỏ qua.
Anh viết rất nhanh, một mình gánh mục cho mấy tờ báo (ký tên Đỗ Đức hoặc Đông
Ngàn- quê gốc của anh), chả trễ hẹn bao giờ, thậm chí còn có cả bài gối cho những
số sau. Bài luôn kèm ảnh hoặc minh họa đẹp, sắc sảo. Quả thật sức làm việc phi
thường, hiếm có.
Mùa gặt (tranh khắc gỗ, in giấy dó), Đỗ Đức tặng Nguyễn Thông
Có lần cần bài hay gấp tôi phải làm phiền anh. Cứ tưởng "ông lão" đang ở
Hà Nội, ai ngờ anh bảo đang ngược, lặn lội bãi đá Đồng Văn chưa biết
bao giờ về. Rượu ngô của người Mèo (H'mông) hoặc giả có cô thiếu nữ Mèo
nào quyến luyến mà ông anh say thế. Vậy nhưng chỉ nửa buổi tôi đã có
bài, được gửi về từ chót đỉnh Hà Giang. Ngôi nhà xinh đẹp bên bờ hồ Tây
chả mấy khi có mặt ông chủ vì anh cứ lang thang suốt, hết đi từ thiện
lại giúp bà con vùng cao lại làm vài ba chuyến viết vẽ chụp ảnh đó đây.
Sau đợt triển lãm này có nhẽ anh lại lên đường. Vùng
đất biên viễn với đá và người còn làm anh đắm đuối, tôi biết.
Nếu cần đặt cho Đỗ Đức một cái tên gọn gàng, toát lên được
con người nghệ sĩ đa tài ấy, tôi chỉ muốn gọi anh bằng Lãng tử Đông Ngàn.
13.11.2012
Theo Blog Nguyễn Thông
|
