Hoãn được thì nên hoãn

Bài phát biểu của GS Chu Hảo tại Hội thảo khoa học Góp ý cho việc Sửa đổi Hiến pháp 1992, do Viện Nghiên cứu những vấn đề phát triển, thuộc Liên hiệp các Hội KH&KT Việt Nam tổ chức, sáng 28 – 2 – 2013. Bài cũng được đăng trên trang Văn hóa Nghệ An sau khi được biên tập ở mức “có thể chấp nhận được”.

Có rất nhiều ý kiến cho rằng Dự thảo có một vài tiến bộ nhưng lại có nhiều điểm thụt lùi so với Hiến pháp hiện hành và về bản chất thì chưa có gì thay đổi. Những vấn đề cốt lõi đang cản trở sự phát triển bền vững của đất nước vẫn còn đó như thách thức dư luận của toàn dân. Có thể tóm tắt những điểm chính cần phải được tiếp tục thảo luận rộng rãi như sau.

1) Hiến pháp là “Luât lệ cơ bản của nhà nước quy định chế độ chính trị, kinh tế, xã hội, quyền lợi và nghĩa vụ của công dân, tổ chức bộ máy nhà nước” như quan niệm của đa số người dân Việt Nam hiện nay (xem chẳng hạn Từ điển tiêng Việt, NXB KHXH 1994),  hay Hiến pháp thường phải là  “Một khế ước xã hội theo tinh thần thỏa thuận giữa nhân dân với chính quyền nhằm kiến tạo môi trường pháp lý có sự kiểm soát bên trong và bên ngoài đối với quyền lực” như quan niệm phổ quát mà hầu hết các nước dân chủ trên thế giới chấp nhận.

2) Quyền con người (gắn với quyền Tự do mà Tạo hóa dành cho Con người với tư cách  một cá thể độc lập) khác với Quyền công dân ( gắn với thể chế Dân chủ quy định quyền lợi và nghĩa vụ của mỗi người với tư cách là một thành viên của cộng đồng) như thế nào? Chúng ta nên thực thi quyền con người và quyền công dân theo đúng tinh thần của Tuyên ngôn về Quyền con người năm 1948  và các Công ước quốc tế khác mà Việt Nam đã tham gia, hay chấp nhận những “ngoại lệ” như  ở các nước đã thiết lập nền chuyên chính vô sản từ trước tới nay.

3) Quyền lập hiến  nhất thiết phải là của nhân dân  (khác với quyền lập pháp là của Quốc hội), vì vậy quyền phúc quyết Hiến pháp và những vấn đề quan trọng liên quan đến vận mệnh của đất nước  phải thuộc về nhân dân. Nhân dân thực hiện quyền phúc quyết ấy chỉ bằng việc tham gia góp ý kiến xây dựng và chỉnh sửa Hiến pháp (như đang làm  hiện nay), hay nhất thiết phải thông qua chưng cấu dân ý , trong đó toàn dân  bày tỏ ý kiến tán thành hoặc không tán thành của mình bằng phiếu kín như một hình thức phổ thông đầu phiếu sau khi được thông tin đầy đủ và minh bạch các ý kiến đa chiều , nhất là trái chiều, để lựa chọn quyết định của riêng mình?

4) Xét cho cùng chế độ sở tư nhân đối với đất đai đã tồn tại hàng nghìn năm trên đất nước ta. Cuộc cách mạng dân tộc năm 1945 cũng thực hiện khẩu hiệu chính trị “Người cấy có ruộng !”. Chỉ từ Hiến pháp 1980 ta mới bắt chước Liên xô quy định “đất đai thuộc sở hữu toàn dân” để gây ra biết bao hệ lụy bất ổn xã hội hết sức nặng nề. Vậy mà Dự thảo Hiến pháp vẫn khẳng định đất đai thuộc sở hữu toàn dân. Nên chăng rứt khoát từ bỏ quy định sai trái này?

5) Mọi hoạt động của lực lượng vũ trang chỉ nhằm bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ quốc gia và phục vụ nhân dân, vì vậy phải trung thành với Tổ quốc và nhân dân. Quy định quân đội phải trung thành với Đảng cầm quyền sẽ có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng nào?

6) Cuối cùng, một vấn đề  hết sức quan trọng  nhưng rất ‘nhậy cảm” cũng đang được đặt ra . Đó là về Điều 4 trong Dự thảo Hiến pháp mới. Tôi xin góp phần  hóa giải sự “nhậy cảm” này bằng cách viện dẫn  lời phát biểu của Chủ tịch Hồ Chí Minh về sự lãnh đạo của Đảng như sau: “Đảng không thể đòi hỏi Mặt trận thừa nhận quyền lãnh đạo của mình, mà phải tỏ ra là bộ phận trung thành nhất, hoạt động nhất và chân thực nhất. Chỉ trong đấu tranh và công tác hàng ngày, khi quần chúng rộng rãi thừa nhận chính sách đúng đắn và năng lực lãnh đạo của Đảng thì Đảng mới giành được địa vị lãnh đạo” (Hồ Chí Minh toàn tập, Tập 5 , trang 115, NXB Sự thật 1983). Có nghĩa là Đảng phải giành được sự tín nhiệm của quần chúng bằng đường lối, chủ trương, chính sách đúng đắn và năng lực thực hiện (cán bộ giỏi) của mình, chứ không cần phải “ hợp hiến hóa” một cách thiếu dân chủ. “Hợp hiến hóa” sự lãnh đạo của Đảng có thể làm tăng tính chính danh, nhưng sẽ làm giảm đáng kể tính chính đáng của Đảng.

Lẽ nào một cuộc thảo luận dân chủ về một vấn đề hệ trọng như vậy lại có thể làm một cách thật nghiêm chỉnh chỉ trong vòng 3 tháng? Nếu gượng ép để Quốc hội thông qua bằng được Dự thảo với nội dung về cơ bản như đang có thì chắc chắn đất nước sẽ lại tụt hậu xa hơn nữa so với thế giới văn minh hiện đại. Nên chăng kéo dài thời gian thảo luận dân chủ đến khi có một bản Dự thảo Hiến pháp phù hợp với xu thế phát triển của thời đại, đảm bảo sự toàn vẹn lãnh thổ, sự hòa giải-hòa hợp dân tộc và sự phát triển bền vững của đất nước, mang lại tự do hạnh phúc cho các thế hệ hiện tại và tương lai. Bản Dự thảo ấy phải được toàn dân phúc quyết mới trở thành Hiến pháp có hiệu lực.

Lẽ nào một nguyện vọng chân chính như vậy của toàn dân lại không được tôn trong?

Theo  http://bantinsom.vn