Ngày Đản của Phật

Hôm nay vừa là ngày dâng hương bàn thờ Tổ tiên vừa hướng tâm về Đức Phật nhân ngày đản của Ngài.

Việt Nam có những 02 ngày đản của Phật. Ngày mồng 8 tháng 4 dân gian gọi là ngày “Bụt sinh Bụt đẻ”. Đây là ngày đản sinh của Hương Vân Cái Bồ Tát. Ngài cùng 08 người em trai (Bát Bộ Kim Cương) tu thành chính quả ở động Tiên (Phú lão-Hòa Bình), sáng lập ra tôn giáo cổ xưa nhất của dân tộc Việt là đạo Sa Bà, tiền thân của đạo thờ Tổ Tiên và Đạo Mẫu ngày nay.

Còn ngày 15 tháng 4 là ngày đản sinh của Thái tử Tất Đạt Đa, con vua Tịnh Phạn xứ Ấn Độ. Khi trưởng thành ngài rời cung điện đi tầm đạo, tu thành đức Phật. Phật Giáo do ngài Thích- Ca Mâu- Ni sáng lập du nhập vào nước ta khoảng thế kỷ thứ nhất trước Công nguyên.

Tượng trong các chùa Việt không thể thiếu tòa tượng Cửu long. Tượng này theo điển tích nói khi đức Thích-ca Mâu-ni mới giáng sinh, có chín con rồng xuống phun nước cho Ngài tắm, đoạn Ngài đi bảy bước, tay tả chỉ lên trời, tay hữu chỉ xuống đất mà nói rằng: “Thiên thượng, thiên hạ duy ngã độc tôn - Trên trời, dưới đất, chỉ có ta là quí hơn cả”. Bởi vậy tượng Cửu-long làm chín con rồng vây bọc chung quanh một pho tượng nhỏ đang chỉ một tay lên trời một tay xuống đất, đó là tượng Bổn sư Thích-ca Mâu-ni Phật lúc sơ sinh.

Tuy nhiên trong nhiều ngôi chùa cổ ở Việt Nam tòa Cửu Long lại mang ý nghĩa khác. Chín con rồng trên tòa Cửu long biểu tượng cho 18 đời vua Hùng. Đứng trong tòa Cửu long là Hương Vân Cái Bồ Tát khi đã thành đạo, trong hình tượng một phụ nữ mặc áo dài hoặc một bà lão mặc váy, đầu cạo trọc, một tay chỉ thiên, một tay chỉ địa với ngụ ý “Thiên thượng, thiên hạ duy ngã độc tôn”.

Có nhận xét rằng dấu chỉ “Thiên thượng, thiên hạ duy ngã độc tôn” phù hợp với Phật khi ngài đã thành Đạo hơn dùng cho Phật sơ sinh chưa tu hành đắc đạo.

Chùa Tây Phương có bộ tượng Bát Bộ Kim Cương đẹp nhất Việt Nam. Trong tám vị thì ba vị tô mặt trắng nét mặt nhân hậu, năm vị tô mặt đỏ vẻ dữ tợn, để kết hợp hai chức năng "khuyến thiện" và "trừng ác" của thần linh.

Theo Ngọc Phả Truyền Thư, Bát bộ Kim Cương là những cậu ruột Kinh Dương Vương, có công giúp cháu đánh giặc và dựng nước Xích Quỉ. Trong một bức tranh cổ thể hiện Bát Bộ Kim Cương, chỉ có 04 vị trang phục võ tướng, còn lại 03 vị trang phục lối quan văn. Một vị đầu cạo trọc, mặc áo thụng, là người theo trọn con đường tu đạo cùng Hương Vân Cái Bồ Tát.

Hôm mồng 8 tháng 4, bà con họ Đỗ đã tổ chức dâng hương ở miếu mộ Hương Vân Cái Bồ. Có anh bạn trẻ đang có tâm nguyện làm tượng 08 vị, không phải là những vị thần tướng như quan niệm lâu nay. Tôi cho rằng anh nên lưu ý chi tiết này.

Bài Đỗ Quang